In augustus 1923 vond in Arnhem op de Steenstraat 68 een metamorfose plaats. In de toenmalige meubelwinkel opende Christiaan van Muilekom een modern café: “Le Métropole”.

Hoe alles begon.

Christiaan van Muilekom, werd geboren te Arnhem op 1 februari 1879. Hij trouwde op 7 november 1900 te Arnhem met Anna Maria Gerardina van Wageningen. Ook zij was geboren te Arnhem. Christiaan heeft zich in 1900 in de Sloetstraat 87 te Arnhem gevestigd. Zijn beroep was kleermaker en daarnaast werkte hij omstreeks 1903 enkele jaren jaar als tapper en kelner in Hotel “Oranje Nassau” aan het Stationsplein. Hier is vermoedelijk de gedachte ontstaan om zelf een café te beginnen.

In april 1914 kocht hij van mevrouw Geertruida Johanna van der Poel, weduwe van de heer Hendrik Cornelis van Zeijst, de huizen en erven aan het Westeinde 9,11,13 en 15 (in nr 9 was een koffiehuis gevestigd). Het geld hiervoor was bij 3 privépersonen geleend en daarnaast leende Christiaan nog een bedrag bij de Heineken Bierbrouwerij. Daarbij was hij gehouden aan de verplichting om geen ander bier, uitgezonderd ale stoute (donker bier) te verkopen. Géén vreemd bier uit te tappen of in voorraad te houden. Dus alleen wat door Heineken geleverd werd. En dit moest contant worden betaald. Het koffiehuis kreeg de naam Cafè “Heineken’s Bar”. Daarnaast op huisnummer 15 was de coiffeur Van Spangeren huuder geworden. Christiaan van Muilekom heeft nog gewoon zijn beroep als kleermaker uitgeoefend. Het atelier was achter het linkse gedeelte van de dakkapel.

HEINEKEN’S BAR (foto rond 1922)

Hier presenteert Christiaan trots zijn zaak met het woonhuis aan het Westeinde te Arnhem.Voor de café- ingang staat Christiaan zelf. Uit het eerste raam boven kijken zijn dochter Anna, zijn vrouw Anna en dochter Nel. Achter het tweede raam zijn oudste zoon Kees en uit de dakkapel kijken dochter Bets en de jongste zoon Jopie.

Rechts om de hoek was het koetshuis en verder hadden hier de smid Uitert en steenhouwerij Deegen hun bedrijf. Links naast het pand was de ingang naar de paardenstal, daar stonden 11 paarden van de stalhouderij Matser.

Zijn broer Jan van Muilekom heeft in het café tot 1930 als tapper gewerkt. Daarna werd Johannes T. Berris de beheerder. In 1931 trad Anna van Muilekom in het huwelijk met Johannes T. Berris en zij hebben de zaak overgenomen. In 1949 is J.T.Berris op 50-jarige leeftijd gestorven en de weduwe Anna Berris van Muilekom heeft het bedrijf voortgezet tot 1956. Daarna werd het cafébedrijf verhuurd en voortgezet door de heer A.M. van Maaren tot 1 januari 1969. Toen was ook de vergunning afgelopen.

De koop van het winkelhuis

Op 1 mei 1922 heeft Christiaan van Muilekom het winkelhuis met woonhuis en tuin, en het zich in deze tuin bevindende gebouw (schuur), gelegen aan de Steenstraat 68 te Arnhem gekocht van de heer Henri Johannes Dobben. Hierin was de meubelzaak van de heer Vegt gevestigd.

De Architect J.Walker ontwierp de ombouw. Eén jaar later op 22 mei 1923 is de

ombouw aangevraagd. Na het verlenen van de vergunning kon met de ombouw begonnen worden. Zo was het pand ca. drie maanden achter een schutting verborgen.

Iedere voorbijganger was nieuwsgierig naar wat daar gebeurde. Na het wegnemen van de schutting hebben de voorbijgangers op de Steenstraat met enige verbazing de metamorfose gadegeslagen die het gebouw had ondergaan.

Op 25 augustus 1923 vond in de Steenstraat de opening plaats van een modern ingerichte zaak onder de naam Café-Billard Le Mètropole.

Een sieraad voor de Steenstraat

De mensen wisten niet wat ze zagen! De grote ramen links en rechts van de ingangsdeur konden afhankelijk van het weer geopend worden. Daar voor was een terras over de hele breedte van de zaak. Om het gezelliger te maken huurde opa Van Muilekom van mei tot september nog een strook van twee meter breedte van de gemeente erbij. Trots was hij ook op de markies over de hele breedte van de zaak (11.5 m).

In de zomer kon je op het terras buiten zitten en genieten van de trams en van de rijtuigen die voorbij reden. Rechts is nog zichtbaar de pui van de firma Veth & Zn, Rijtuigenfabriek (hofleverancier).

Interieur links

De zaak was in vier delen ingedeeld. Bij het binnenkomen kon men links of rechts voor de ramen zitten.

Op de foto zien wij de interieurinrichting links. Als eerste valt op de fraaie lambrisering uit palissanderhout, ontworpen en aangebracht door de firma Knoef.

Deze zaak was ook op de Steenstraat hoek Driekoningenstraat.

Linksachter is het buffet met de bierpomp, die mijn opa in Duitsland had gekocht, evenals de hele inventaris. Links langs de wand staat de lange leestafel hier werd ook menig kaartje gelegd met luid roepend contra en re.

De zitplaatsen in der midden zaten meestal de vaste klanten. Dit waren vooral zakenmensen, kleine zelfstandigen en autochtone Arnhemmers. Het was een bonte verzameling van alle rangen en standen.

Rechts tegenover de zuil voor de wand werd in de herfst een grote hoge kolenkachel geplaatst, deze moest de hele zaak verwarmen. Gestookt werd met cokes. De kachel werd in het voorjaar weer weggehaald.

Interieur rechts

Biljartgedeelte: stonden twee kleine Wilhelmina-biljarttafels (230×115 cm). Daarop werd nog gespeeld met echte ivoren ballen.

De vaste biljarters hadden hun eigen keu. Hiervoor was in het buffet een extra keuenrek.

In het buffet hingen twee klokken voor een ½ of 1 uur biljarten. Vooral zaterdags en zondags waren er veel biljarters.

Vele Arnhemmers hebben hier een partijtje gebiljart.

Door het vele gebruik was er een grote slijtage van de biljartlakens, deze moesten één keer per jaar vernieuwd worden. De kokoslopers om de biljarts (ca 25 m) hielden het ook niet langer uit. Dit was een groot kostenpunt.

Mijn vader Cornelis van Muilekom zelf was een groot liefhebber van biljarten en natuurlijk een heel goede biljartspeler.

Zijn droom was de serre, de woonkamer en de tuin bij de zaak aan te bouwen en hierin twee grote biljarttafels te plaatsen, zodat er ook wedstrijden gespeeld konden worden. Jammer genoeg was de familie er tegen, de ombouw was te duur.

Achterin de serre ziet u nog de twee schuifdeuren naar de woonkamer met de prachtige, speciaal bewerkte glasruiten. Deze waren extra verzekerd.

De zaak bood 76 zitplaatsen.

De vergaderzaal was boven met ca. 40 zitplaatsen. Deze was veel bezet door clubs en verenigingen. In de vijftiger jaren heeft hier de bekende Arnhemse dames- en herenkapper Gerrit van der Burg (was een bekendheid in Arnhem) een eigen kappersschool geleid.

Het zomerterras

Hier presenteert Cornelis van Muilekom met de kelner, zijn oom Joh.van Muilekom, het zomerterras van Le Métropole.

Je kon er gezellig zitten met blik op de Steenstraat en genieten van een kopje koffie, een drankje of een heerlijke maaltijd uit de eigen keuken.

De familie Van Muilekom maakte zelf ook gebruik van de bovengenoemde zaal.

Hierin hebben alle zes kinderen van Christiaan van Muilekom hun bruiloft gevierd. Ook de ouders vierden hier in 1933 hun koperen bruiloft. Het kleine vijfjarige jongetje is de oudste broer Christiaan. Hij is de stamhouder van de familie.

Overname april 1935

Christiaan van Muilekom (opa), trad op 1 april 1935 uit zijn zaak, deze werd toen voortgezet door zijn zoon Cornelis van Muilekom als zetbaas. Ook werd de naam gewijzigd in Café-Restaurant “Le Métropole”. 1938 werd Cornelis van Muilekom officeel eigenaar van de zaak. Christiaan van Muilekom is in 1937 op 58-jarige leeftijd overleden.

“Le Métropole” was een goedlopende zaak. Er werkten afwisselend. twee kelners, Alleen op zon- en feestdagen waren ze beiden in de bediening. Deze verdienden één gulden per dag, plus alle fooitjes.

De keuken werd door de drie dochters van Christiaan van Muilekom, An, Nel en Bets bij toerbeurt gemanaged.

De zaak profiteerde vooral van de bezoekers van het Rembrandttheater aan de Steenstraat en

s’zondagsmorgens na de mis in de St. Martinuskerk, kwamen de mannen voor het middageten een borreltje pakken.

Opa Christiaan van Muilekom was zeer creatief en vindingrijk. Toendertijd waren er nog geen koelkasten, dus om toch alles koel te houden kocht hij een slagerijkoelkast. Deze moest steeds gevuld worden met ijsstaven.

Ook maakte hij verschillende soorten drank en hij maakte met elixertjes jenever op smaak. Citroenjenever en advocaat werden zelf gemaakt. Het consumptie-ijs werd zelf gemaakt uit ijspoeder met suiker en volle melk van de “Camiz”.

De topper was in het restaurant een “Plat du Jour”, dit was een schaaltje met drie vakjes voor een karbonaadje met jus, gebakken aardappelen en groente. Het dessert was meestal een appel, netjes op een bordje en gedecoreerd met een dahliablaadje geserveerd. Dit alles werd verkocht voor één gulden. Hij schreef ook busondernemingen aan om reclame te maken voor het restaurant.

Biljartclub “Le Métropole”

In 1942 werd door een groep vaste klanten de biljartclub “Le Métropole” opgericht die hoofdzakelijke uit zakenlui en sportmensen bestond. De clubavond was maandagsavond. Ze speelden hoofdzakelijk onderlinge competities. Voor wedstrijden waren de biljarttafels te klein.

Tweede Wereldoorlog 1940-1945

10 mei 1940, in de vroege morgen werd de Westervoortse brug over de IJssel opgeblazen.

Bij “Le Métropole” sprongen door de detonatie de beide grote spiegelruiten van 4,5×2,0 m en 3,5×2,0 m er uit. Het glas lag overal verspreid.

Door hun grote afmeting konden ze niet direct vernieuwd worden. Deze moesten in België besteld worden.

Als oplossing werden er kleine noodramen van 2,0x 1,0 m. ingezet en de rest werd met planken dicht gespijkerd. Deze toestand heeft weken geduurd en het was geen gezicht.

1944 De slag om Arnhem, zondag 17 september 1944’s, morgens om half elf, begon de slag om Arnhem. Cornelis van Muilekom vierde zijn 43e verjaardag en had voor het middageten een pan vol konijnenbouten gebraden, zijn lievelingseten. Toen begon alles. De kettingbommen explodeerden bijna voor de huisdeur. Wij schuilden onder de trap in de gang, dat was het veiligste en we gingen bidden dat er niets gebeuren zou. Ik hoor die explosies nu nog in mijn gedachten.

Dat was een vreselijke belevenis die je je leven lang bij blijft. Wij zaten daarna nog drie dagen in de kolenkelder van de stalhouderij Matser tegenover ons aan het Westeinde, waar we ‘s nachts met dekens op de kolen sliepen.

Later kwam een Duitse pantserdevisie en plaatste voor het Café op de stoep onder het balkon een grote Duitse Tiger-tank met de loop langs het huis gericht. Langs de huizen liepen 16-jarige Duitse soldatenjongens die bewapend waren met pantservuisten. De helm op hun hoofd was veel te groot.

Alles liep richting Velperplein.

En het ergste, op zondagmorgen 24 september 1944 kwam van de Duitse Wehrmacht het evacuatiebevel dat maandagmorgen door het Rode Kruis overal op de muren werd geplakt met de volgende inhoud.

Evacuatie, de hoop dat wij bevrijd zouden worden was hiermee vervlogen. Ook de familie Cornelis.van Muilekom moest evacueren. Ze konden gelukkig met de familie Matser meerijden op een platte wagen met twee paarden ervoor. Deze werd volgeladen met het hoogst nodige, zoals matrassen, linnengoed, kleren etc. Verder moesten ze alles achterlaten in het woonhuis en in de zaak.

Ze trokken naar Velp en hier werden de families verder verdeeld. En enige dagen later gingen ze naar Garderen en een paar weken later naar Wapenveld waar ze de hongerwinter beleefden.

Hier vierden ze ook de bevrijding en van hieruit konden ze 8 maanden later, in mei 1945, via Velp weer terugkeren naar hun huis aan de Steenstraat 68 in Arnhem.

1945 De terugkomst na de bevrijding

Een wonder

Zo vonden ze hun pand aan de Steenstraat 68 weer terug. Er was in de evacuatietijd een V-1 neergestort en geëxplodeerd. Een treurig beeld van verwoestingen.

In de zaak hadden de Duitsers alles geplunderd wat waarde had, en wat ze niet mee konden nemen was aan gruzelementen geslagen. De beide biljarttafels stonden achter de glasloze ramen gekiept opgesteld en hadden als schild voor straatgevechten gediend. Ook hadden ze geprobeerd het pand in brand te steken door in het trappenhuis onder de trap vuur te maken. Gelukkig zijn alleen de eerste vijf treden afgebrand en heeft het vuur zich niet verder uitgebreid.

Met de grote opruiming kon nu begonnen worden. In de glasloze ramen werd zogenaamd noodglas in gezet. De grootste ruit kon niet meer in die maat geleverd worden. Zo werden in het rechtse raam twee sponningen gezet, wat het aanzien niet verfraaide. Een gedeelte van het meubilair werd in het spoorwegemplacement in het Arnhemse Broek teruggevonden, o.a. ook vaders viool en piano. De tafels en stoelen van de vergaderzaal boven waren niet meegenomen. Hiermee kon de zaak beneden ingericht worden, aangevuld met het nog teruggevonden meubilair (spoorwegemplacement). De biljarttafels waren niet erg beschadigd en konden ook gebruikt worden. In de herfst van 1945 werd “Le Métropole” weer geopend. In 1946 werd het een en ander gemoderniseerd. Verlichting en interieur werden vernieuwd.

Later kwam er nog een muziekbox aan de wand bij de biljarttafels te staan. Dit alles bracht meer gezelligheid.

Veranderingen in de horeca

1950 Uitgaansleven verandert

Langzaam kwamen er grote veranderingen in het gezelschapsleven, die ook in de horeca zich merkbaar werden. De eerste TV-toestellen kwamen op de markt en als het Willy Milowitschtheater er op was, was de zaak bijna leeg. De Chinese restaurants waren in opkomst. Voor het personeel werden het vakantiegeld en andere sociale voorzieningen ingevoerd, daardoor stegen de sociale lasten (voor de werkgever). De mensen gingen minder uit, ze kochten het bier in de supermarkt (goedkoper) en zaten thuis voor de TV.

De grote omzet werd tijdens de middagmaaltijd gemaakt. Dan zat de zaak altijd propvol met vertegenwoordigers uit het westen van Nederland. Toendertijd reisden ze met de trein naar de klanten, ze hadden geen auto. Door onze goede warme keuken genoten ze hun middagpauze in “Le Métropole”. Mijn vader had de menukaart verder uitgebreid met nieuwe gerechten, o.a. konijnen- en kippenboutjes, en in de winter was er altijd erwtensoep met kluif en worst.

De specialiteit was een portie pikante niertjes met twee sneetjes brood, hiervan zijn er heel wat schaaltjes over de toonbank gegaan. Dit alles werd door mijn vader zelf bereid.

Zondagnacht, op 9 april 1950 brandde het op de zolder en in het dakgedeelte van “Le Métropole”.

Logement

In april 1952 heeft moeder, Antoinetta van Muilekom-de Greijff een vergunning aangevraagd voor een logementuitbreiding, plaats biedend voor 7 gasten. Deze vergunning was geldig zolang mijn moeder in de zaak werkzaam was. De slaapkamers hadden nog geen stromend water. De wastafels waren voorzien van een wasstel (lampetkom met een lampetkan).

Cornelis van Muilekom overleden

In juni 1954overleed vader Cornelis van Muilekom op 53-jarige leeftijd en de weduwe heeft het bedrijf voortgezet.

Einde van het tijdperk in de “Le Métropole”

1 mei 1957 heeft moeder het bedrijf verkocht in overleg met de drie kinderen, Christiaan jr, Frederik en Maria, geen van ons had interesse in het bedrijf. De zaak en het pand werden verkocht aan de heer G.L.B. Niekamp.

Voor de familie C. van Muilekom was de verkoop van deze gerenommeerde zaak na 32 jaar ook het einde van het woelige bedrijfs- en familieleven.

~~ tot zover het familieverhaal van Frederik van Muilekom uit Schaffhausen, Zwitserland, na kleine redactionele aanpassingen geplaatst op 14 oktober 2021. ~~

Reacties:

reacties op artikel Metropole – per 7feb2022 achterhaald en nu in tekst gepubliceerd omdat WordPress faalt om dit normaal te tonen.

1. Saskia Letta – 15 oktober 2021 – 07.49u
   Schitterend gedaan. Hartelijk dank voor het geweldige bericht. Het is ook leuk om te zien dat het Metropole nog steeds bestaat – en dat sommige van de oude bouwdetails nog steeds ter plaatse zijn.
2. Erfgoed Spijkerkwartier – 17 oktober 2021 – 12.47u
   Testreactie
3. Erfgoed Spijkerkwartier – 17 oktober 2021 – 12.48u
   Okee
4. Werry van Leeuwen – 1 november 2022 – 06.53u
   Zeer interessant om de historie van mijn overgroot familie “Van Muilekom” hier terug te lezen. Ik weet dat Dhr Frederik van Muilekom ooit een brief heeft gestuurd richting mijn moeder Annelies van Leeuwen waarin dit mij tehoren is gekomen. Groet Werry van Leeuwen. En toevallig ook Arnhems Café eigenaar.

Notes:
Zie ook: https://mijnspijkerkwartier.nl/berichten/nieuwe-menu-kaart voor interieur-foto’s van huidige Metropole.